استرداد جهیزیه

یکی از دعاوی که معمولا پس از طلاق، توسط زوجه ثبت می‌شود، استرداد جهیزیه است. در هیچ بخشی از قانون مدنی، از جهیزیه صحبت نشده و این موضوع به این دلیل است که زوجه وظیفه تامین و آوردن جهیزیه به خانه شوهر را ندارد. به همین دلیل پس از طلاق و یا قبل از آن، هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به استرداد جهیزیه خود اقدام نماید.

به منظور آن که زن بتواند جهیزیه خود را استرداد نماید باید ثابت کند که اموال مورد ادعا از ابتدا متعلق به خود وی بوده است. معمولا رسم بر این است که قبل از مراسم عروسی و قبل از آن که جهیزیه به منزل شوهر برده شود، لیست تمامی اقلام موجود در جهیزیه طی یک سند عادی که به آن سیاهه گفته می‌شود، به امضای زوجین و شاهدین می‌رسد. بنابراین، زوجه با استناد به این سند هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به استرداد جهیزیه اقدام نماید.

مراحل دادخواست استرداد جهیزیه

• اصل بر این است که زن هر زمان که بخواهد می‌تواند جهیزیه خود را حتی بدون اجازه شوهر از منزل خارج نماید.
• در صورتی که زوج از خروج جهیزیه از منزل ممانعت نماید، زن باید با در دست داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی، سند ازدواج و نیز سیاهه دربردارنده لیست اقلام جهیزیه به دفتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست استرداد جهیزیه را ثبت نماید.
• براساس مبلغ خواسته دعوی، پرونده به شورای حل اختلاف و یا دادگاه ارجاع داده می‌شود.
• در جلسه رسیدگی زوجه باید ثابت کند که: ۱- مالک جهیزیه ادعایی است که براساس سیاهه اثبات می‌شود ۲- جهیزیه را به منزل شوهر برده که با شهود و یا تامین دلیل قابل اثبات است. ۳- عین جهیزیه باقی مانده و بر اساس استهلاک و در طول سالیان از بین نرفته است. ۴- مرد از خروج جهیزیه جلوگیری می‌نماید.

در صورت تحقق شروط فوق، دادگاه زوج را به استرداد جهیزیه محکوم می‌نماید.

وجود فاکتور یا سیاهه

یکی از مهمترین ادله زن برای ثابت کردن این موضوع که اموال مورد ادعا متعلق به خود وی می‌باشد، وجود فاکتور یا سیاهه در استرداد جهزیه است. در مورد سیاهه جهیزیه، باید گفت این برگه که به مثابه یک رسید عادی است زمانی معتبر است که:

• اولا تمامی جهیزیه به صورت کامل با جزئیات از قبیل تعداد، مدل جنس، حتی رنگ در آن قید شده باشد.
• دوما حتما به امضای خود شخص داماد رسیده باشد و حتما اثر انگشت بزند.
• سوما شهودی از هر دو خانواده پای برگه سیاهه جهیزیه را امضا و اثر انگشت بزنند.

بسیاری از خانواده ها قبل از مراسم عروسی به دلیل حفظ احترامات و یا جلوگیری از تنش از گرفتن سیاهه جهیزیه منصرف می‌شوند. اما همین امر در موقع طلاق، محل مناقشه زوجین می‌شود و فرایندهای حقوقی بین آن‌ها را بسیار پیچیده می‌سازد. در حالی که با یک بیان منطقی و بدون پرهیز از تنش می‌توان این برگه را اخذ نمود تا مشکلات بعدی به وجود نیاید.

در مورد فاکتور باید گفت، فاکتور از سیاهه اهمیت بسیار بیشتری دارد. چنانچه فاکتور تمامی اجناس در اختیار زوجه باشد، اصلا نیازی به سیاهه جهیزیه نیست و حتی می‌توان گفت در مراحل رسیدگی به استرداد جهیزیه، برخی دادگاه‌ها فقط فاکتور را به عنوان ادله مالکیت زن بر اموال مورد ادعا قرار دارند.

استرداد جهیزیه در طلاق توافقی

یکی از مهمترین مباحث میان زوجین در بحث طلاق توافقی استرداد جهیزیه است و معمولا زوجین در مورد این مساله با یکدیگر اختلاف دارند، بخصوص اگر زن مدارکی که مالکیتش را بر وسایل اثبات کند، نداشته باشد.

در این موارد، بهتر است حتما به یک وکیل طلاق توافقی خوب مراجعه شود تا بتواند زوج را برای بازگرداندن وسایل قانع کند. همچنین، زوجین در مورد نحوه استرداد جهیزیه و زمان آن با یکدیگر معمولا مشکل دارند که این امر با وکیل طلاق توافقی قابل حل است. معمولا وکیل در توافق میان زوجین، زمان استرداد جهیزیه را قبل از اجرای صیغه طلاق تعیین می‌کنند.

همچین در صورتی که تعداد و نوع اجناس مهم باشد، برگه ای که شامل تمامی وسایل مورد توافق است را از زوجین دریافت می‌کند تا مشکلی در استرداد جهیزیه به وجود نیاید. در مواردی که اختلاف بین زوجین در مورد زمان برگرداندن جهیزیه بسیار حاد است. معمولا پس از صدور رای طلاق توافقی و قطعیت آن، وکیل زمانی را برای حضور در دفترخانه جهت اجرای صیغه تعیین می‌کند، به گونه ای که زن وسایل خود را از منزل مشترک تخلیه کند و همزمان وکیل طلاق توافقی حکم را اجرا نماید.

استرداد جهزیه پس از فوت مرد

یکی از قانونی ترین خواسته های زوجه استرداد  جهیزیه می باشد که خود به خانه همسرش آورده است که این عمل نیز دارای مقدمات و تشریفاتی می باشد.

زن هیچ گونه وظیفه ای در قبال بردن جهیزیه به خانه همسر ندارد و تمامی آن بر عهده پسر می باشد، اما طبق رسم و رسوم از قدیم الایام این کار را دختر به کمک خانواده اش انجام می داده است، اما قومیت های بسیاری وجود دارد که همه وسایل را مرد و یا طبق نوشته ای مشخص تعدادی وسایل از قبیل خرید های بزرگ را انجام می دهد. بدین منظور قانونی برای تشخیص این خرید و وجود سند در صورت بروز مشکل در زندگی زناشویی زوجین وضع شده است تا برای استرداد جهیزیه اختلافی پیش نیاید و حق هیچ یک از طرفین ضایع نشود.

مدارک مورد نیاز استرداد جهزیه

استرداد جهیزیه از مهم ترین کار های زوجه پس از فوت زوج می باشد، که این کار نیاز به داشتن مدرک از سمت زوجه می باشد. عموما در میان بسیاری از اقوام سندی به عنوان سیاهه که همان لیست جهیزیه است، تهیه و تنظیم می شود که در آن ریز به ریز اقلام نوشته شده است و به امضای زوجه و زوج می رسد و دو نفر نیز به عنوان شاهد پای آن را امضا می کنند که بهتر است آن دو نفر شخص مذکر و از آشنایان و اقوام خود زوج (مرد) نیز باشند.

علاوه بر آن این سیاهه می تواند تمامی فاکتور های خرید جهیزیه باشد که به اسم زوجه به ثبت رسیده باشد و مرد نیز زیر آن را امضا کرده باشد.

اگر چنان چه که مرد هیچ یک از آن ها چه فاکتور ها و چه سیاهه را امضا نکرده باشد، آن ها خود به تنهایی هیچ اعتباری ندارند و هر گونه مطالبه زوجه هیچ اعتباری ندارد و چیزی را دریافت نمی کند.

در صورت نداشتن هرگونه سیاهه و فاکتور که به عنوان سند وجود داشته باشد وسایل به صورت مساوی میان زوجین تقسیم می شود.

دلایل درخواست استرداد جهیزیه پس از فوت

استرداد جهیزیه از سمت زوجه پس از مرگ می تواند به دلایل مختلفی انجام گیرد که ما در این جا به چند مورد آن اشاره خواهیم کرد:

1. زوجه قصد دارد پس از فوت همسرش از خانه ای که در آن با یکدیگر زندگی می کردند نقل مکان کند که در این جا نیاز به یک مدرک قانونی برای اثبات وسایل خودش دارد تا دیگر وراث دادخواهی نسبت به آن نداشته باشند و جز اموال زوج قرار نگیرد.
2. دیگر وراث نتوانند بر روی جهیزیه دست بگذارند و خواسته ای نسبت به آن داشته باشند.

اگر چنان چه که پیش از استرداد جهیزیه و فوت زوج، زوجه فوت کند، اموالی که از او به جا می ماند مانند  که متعلق به خود او است در کنار دیگر دارایی ها در صورت نداشتن هیچ فرزندی یک دوم آن به همسرش (زوج) می رسد و در صورت داشتن فرزند تنها یک چهارم آن به او می رسد و دیگر دارایی ها میان بقیه وراث تقسیم می شود.