خلع ید مال مشاعی

دعوای خلع ید دعوایی است که خواسته ی آن رفع تصرف عدوانی فردی بر مال است. تصرف عدوانی یعنی تصرف بدون اذن شخصی بر مال که حالا ممکن است از ابتدا متصرف اذن از مالک اصلی نداشته یا اینکه ابتدا اذن تصرف داشته است اما از زمانی که مدت اذن به پایان رسید  دیگر بدون اذن و عدوانی محسوب می شود. در خلع ید مال مشاعی منظور از مشاع یعنی اموالی که دو یا چند نفر به اندازه ی سهم شراکتشان در تک تک اجزای مال مشاع سهم دارند. متصرف عدوانی می تواند شریک یا شرکای دیگر باشد یا ممکن است شخص ثالث دیگری باشد.

اگر یکی از ساکنین یک ساختمان که مالک یا مستاجر هستند در مشاعات ساختمانی عملیاتی انجام دهد سایرین میتوانند این دعوا و دعوای تخلیه ید را علیه او در شورای حل اختلاف مطرح کنند. همچنین اگر یکی از شرکای مال مشاع بیش از سهم خود را تصرف کند ؛ مثلا در پارکینگ فقط یک جای پارک  سهم اوست اما دو ماشین در آنجا پارک کند؛ شرکای دیگر می‌توانند علیه او خلع ید و تخلیه ید را مطرح کنند. که البته در مثال اخیر اگر پارک کردن شریک بصورتی باشد که مانع استفاده بقیه شرکا از پارکینگشان شود، بقیه شرکا می‌توانند مزاحمت از حق یا ممانعت از حق را در دادگاه اقامه کنند.

حکم خلع ید یک حکم اعلامی است که به نوعی مالکیت فرد خواهان را اعلام می کند و در پی رفع تصرف خوانده از مال است. معمولا ضمن این دادخواست تخلیه ید مطرح می شود . اگر متصرف فقط یکی از شرکا باشد فرقی نمی کند که خواهان فقط یکی از شرکای دیگر باشد یا همه ی آنها. خوانده هم در این دعوا بسته متصرف آن میتواند از شرکای مال مشاعی باشد یا شخص ثالثی غیر از شرکا.