قرارداد مشارکت مدنی در ساخت و مضاربه

قرارداد مشارکت مدنی به طور کلی به معنای قراردادی است که از طریق آن اشخاص حقیقی یا حقوقی سرمایه خود را اعم از مادی یا معنوی به صورت سهم الشرکه نقدی یا غیر نقدی تقویم کرده و به صورت مشاع و برای انجام کار معین در زمینه فعالیت های تولیدی، بازرگانی و خدماتی برای مدت محدود و به قصد انتفاع به کار می‌گیرند.

انواع موارد استفاده از قرارداد مشارکت مدنی در زمینه صادرات کالا، خدمات، تولید و فروش محصول، واردات کالا به قصد فروش، بازرگانی داخلی، احداث مسکن انفرادی و انبوه سازی و واردات ماشین آلات، مواد اولیه و ابزار کار می باشد با این حال شایع و معمول ترین موارد قرارداد مشارکت مدنی درمورد ساخت و ساز و با عنوان مشارکت در ساخت، مشارکت با بانک جهت سرمایه گذاری و در نهایت مشارکت خصوصی به کار می‌رود.

قرارداد مشارکت در ساخت

امروزه قرارداد مشارکت در ساخت در ساخت جزو آن دسته از قرارداد مشارکت مدنی است که بسیاری از افراد جامعه با آن روبرو می‌شوند و شناخت درست آن نقش موثری در شناخت حقوق و تکالیفشان در این قالب قراردادی دارد. قرارداد مشارکت در ساخت توافقی است بین چند مالک و سازنده که بر سر زمینی که از آن مالک است و به عنوان سرمایه قرار می گیرد در ازای هزینه هایی که سازنده به عنوان سرمایه خود حین ساخت متحمل می شود، به کار می رود. و در نتیجه این توافق و مطابق شرایط منعقده از میزان سهمی از آن بهره مند می شوند.

در هر قراردادی خصوصا قراردادهای ساخت و ساز شرایط کار و جزییات آن باید به طور روشن و صریح مشخص گردد چرا که با توجه به تغییرات و طول مدتی که یک پروژه عملیاتی جهت ساخت خواهد داشت بسیار مهم است تا ضمانت اجراهای مربوط به عدم رعایت هریک از شرایط مقرر و یا تاخیر در اتمام آن به طور دقیق معین گردد. به همین منظور استفاده از وکیل ملکی بسیار ضروری است.

به عنوان مثال اگر سازنده پس از تخریب ملک از ساخت آن ممانعت کند قطعا مالک متحمل ضرر سنگینی خواهد شد، پیش بینی ضمانت اجرا موثر در این مواقع مانند تعیین خسارت درخور توجه در صورت توقف کار از جانب سازنده و یا الزام وی از جانب دادگاه می تواند نقش موثری در پیشبرد قرارداد مذکور داشته باشد.

از جمله مواردی که در یک قرارداد مشارکت مدنی در خصوص ساخت ذکر می شود می توان اشاره کرد به:

تعهدات مالک

تعهد مالک (صاحب زمین یا ملک به عنوان سرمایه) تسلیم ملک به سازنده برای اجرای عملیات ساخت است. این تعهد بارزترین تعهد اوست و برای وی مفروض است چرا که بدون تسلیم ملک اساسا امکان اجرای عملیات ساخت وجود نخواهد داشت.

تعهدات سازنده

مهم‌ترین تعهدات سازنده و یا مجری طرح نیز می‌‌توان شامل پیشبرد عملیات ساخت، الزام به تحویل ملک در زمان مقرر، رعایت اصول استاندارد ساخت، پرداخت هزینه‌های ساختمانی و اداری پروژه و پرداخت اجاره بها به مالک در طول دوره ساخت برای اسکان موقت مالک، ارائه گزارشی از عملکرد خود به مالک در دوره‌­های زمانی مقرر، اخذ پایان کار و پرداخت جرائم به شهرداری دانست.

سهم الشرکه طرفین

یکی از موارد مهمی که در قرارداد مشارکت در ساخت باید به آن اشاره کرد سهم الشرکه طرفین است تا از بروز اختلافات در آینده نیز جلوگیری شود.

قرارداد مشارکت مدنی مضاربه

دومین نوع قرارداد مشارکت مدنی که معمولا میان افراد رایج است قرارداد مشارکت مدنی با سرمایه ای است که بانک ها در اختیار افراد قرار می دهند تا در سود و عایدی به دست آمده شریک شوند. با این توضیح که یک فرد ممکن است بخواهد سرمایه گذاری انجام دهد و برای این منظور و انعقاد قرارداد مشارکت با بانک بایستی اطلاعات هویتی، موضوع مشارکت، میزان سرمایه مورد نیاز، حداکثر مدت مشارکت، پیش‌بینی خرید، هزینه و فروش، سهم سود پیشنهادی متقاضی و وثیقه‌هایی که برای ضمانت حسن انجام کار باید به بانک سپرده شود، به بانک ارائه دهد.

لازم به ذکر است که بانک ها یا سایر موسسات مالی می‌توانند تا ۸۰ درصد کل سرمایه را در یک شرکت مدنی در اختیار بگیرند و در خصوص هزینه ها نیز، هزینه های قابل قبول منحصر به هزین ‎های‎ اصلی نبوده و هر نوع هزینه دیگر با توافق طرفین می‌تواند در قرارداد قید شود.

قرارداد مشارکت مدنی خصوصی

قرارداد مشارکت مدنی خصوصی نیز از دیگر قراردادهای مربوط به مشارکت مدنی است که در موارد و زمینه های مختلفی میان مردم منعقد می شود که غالبا یک طرف آن مالک و صاحب سرمایه است و طرف دیگر آن عامل است که این سرمایه را به کار گرفته و مدیریت عاملی آن را برعهده می گیرد.
قراردادهای مشارکت مدنی خصوصی در موضوعات مختلف و گوناگونی به‌کار می‌رود. بطور مثال شراکت مغازه بین دو نفر که میزان سودهی آن میان طرفین تقسیم شده و گاه از میزان قابل توجهی عایدی برخوردار است و گاه ممکن است ضرر آن بیش از سود آن و نهایتا نتیجه ای را با خود نداشته باشد.

اما مشارکت مدنی خصوصی می تواند در مورد ارائه سرمایه در ازای انجام امور خدماتی نیز به کار رود برای مثال گذاشتن سرمایه جهت راه اندازی یک مدرسه یا بیمارستان و یا هر موسسه دیگری جهت امور خدماتی و فرهنگی و یا تولیدی و توزیعی دیگر.

در این نوع قراردادها نیز همانند سایرین میزان سهمی که هریک از طرفین از آن بهره مند می شود مهم است به گونه ای که اگر میزان سرمایه نقدی یا غیر نقدی و سهم طرفین در قرارداد مشخص نشده باشد، اصل بر بالمناصفه بودن سرمایه و سهم آن هاست و تأمین سرمایه اعم از نقدی و غیر نقدی به عهده شرکا می‌باشد. مدت قرارداد مشارکت مدنی با توجه به هدف فعالیت موضوع قرارداد و موافقت شریک در ابتدای قرارداد معین می شود و طرفین می‌توانند نسبت به تمدید آن به توافق برسند.