در فرایند طرح و رسیدگی به پرونده های حقوقی، یکی از مهمترین مراحل تنظیم دادخواست و شکوائیه است. با ثبت دادخواست و یا ثبت شکوائیه پرونده برای رسیدگی به مراجع قضایی ذیصلاح ارجاع شده و برای آن در دادگاه وقت رسیدگی تعیین میشود. در این مقاله، به بررسی دادخواست و شکوائیه و نحوه ثبت آنها پرداخته شده است.
معرفی دادخواست حقوقی
قبل از هر چیز میبایست معنای دادخواست تبیین شود. دادخواست در یک تعریف ساده به معنای یک درخواست رسمی و حقوقی از دادگاه صالح است که در آن از مرجع قضایی خواسته میشود که فرد مقابل دعوی را به انجام مجموعهای از تکالیف قانونی ملزم نماید. تنظیم دادخواست مخصوص دعاوی حقوقی است. به فرد تنظیم کننده دادخواست، خواهان و طرف مقابل دعوی، خوانده گفته میشود. بر طبق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی شروع رسیدگی به یک پرونده در دادگاه منوط به تقدیم دادخواست است. فرمهای مربوط به تنظیم دادخواست و شکوائیه را میتوان از انتشارات داخل مراجع قضایی و یا دفتر خدمات الکترونیک قضایی در هر منطقه تهیه نمود. با توجه به گستردگی دعاوی حقوقی، دادخواست های حقوقی مختلفی وجود دارد که بر اساس نوع خواسته و محل رسیدگی به آنها تقسیمبندی میشوند.
انواع فرم های دادخواست
- دادخواست بدوی یا دادخواست مخصوص دادگاه نخستین
- دادخواست شورای حل اختلاف
- دادخواست تجدید نظر
- دادخواست فرجام خواهی
- دادخواست دیوان عدالت اداری
- دادخواست واخواهی
شرایط و اجزای دادخواست حقوقی
به طور کلی دادخواست میبایست دارای اجزای زیر باشد تا بتوان تنظیم دادخواست و ثبت آن را انجام داد:
- مشخصات هویتی خواهان، شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل و محل اقامت
- مشخصات هویتی خوانده، شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شغل و محل اقامت
- مشخصات هویتی وکیل همانند دو مورد قبل
- تعیین خواسته و بهای آن؛ در این بخش موضوع دادخواست و در صورت مالی بودن میزان مطالبه خواهان میبایست مشخص شود.
- دلایل و منضمات؛ هر گونه سند و مدرک اعم از اسناد رسمی، اسناد عادی، رسیدها، فاکتورها و یا شهادت شهود که اثبات کننده ذیحق بودن خواهان است میتواند به عنوان دلیل خواهان در این بخش ذکر شود.
- شرح دادخواست؛ در این قسمت، خواهان ریاست دادگاه صالح را مورد خطاب خود قرار داده و با شرح مختصر موضوع و بیان دلایل خود، با استناد به مواد قانونی از دادگاه، حقوق خود را طلب کرده و از آن میخواهد که خوانده را ملزم به انجام تکلیف نماید.
نحوه نوشتن دادخواست حقوقی
برای نوشتن یا تنظیم دادخواست حقوقی باید مجموعه ای از نکات حقوقی باید رعایت گردد تا دادخواست مربوطه بدون مشکل به مرجع قضایی ارجاع شده و نسبت به موضوع خواسته رای صادر گردد. بسیار دیده میشود، بسیاری از افراد در نوشتن دادخواست عجله میکنند و یا از مشاوره حقوقی فرد با تجربه استفاده نمیکنند. همین امر باعث میشود، تعداد زیادی از دادخواست ها در همان جلسه اول رسیدگی با صدور قرار رد دعوی مواجه میشود.
بنابراین، نحوه نوشتن دادخواست حقوقی بسیار مهم است. چنانچه قصد تنظیم دادخواست یا نوشتن دادخواست مهمی را دارید حتما به موارد زیر توجه کنید:
-
نوشتن تمامی خوانده ها
در نوشتن دادخواست باید توجه داشت که حتما تمامی خواندههای مربوط به یک پرونده باید ذکر شود، در غیر این صورت دادخواست رد میشود. به طور مثال چنانچه خودرویی را که چندین نفر با وکالت به هم انتقال دادهاند تا به شما رسیده، در نوشتن دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی باید تمامی ایادی قبلی تا صاحب سند به عنوان خواهان ذکر شوند.
-
اقامتگاه خوانده ها
اقامتگاه خوانده یکی از مهمترین نکات در تنظیم دادخواست است. چرا که مرجع صالح به رسیدگی براساس این آدرس تعیین میشود. همچنین، سعی کنید حتما آدرس خوانده را در هنگام ثبت دادخواست وارد کنید. چنانچه خوانده مجهول المکان باشد، پرونده دچار دشواریهای زیادی از جمله انتشار دو نوبت آگهی روزنامه کثیرالانتشار خواهد بود.
-
موضوع خواسته
هنگام نوشتن دادخواست، حتما تمامی موارد مربوط به موضوع خواسته باید ذکر شود. چرا که دادگاه صرفا به موضوعات قید شده رسیدگی میکند. مثلا چنانچه در دعوی مالک و مستاجری که مدت اجاره تمام شده و مستاجر بخشی از اجاره را پرداخت ننموده، موضوع خواسته علاوه بر تخلیه عین مستاجره، مطالبه اجور معوقه و نیز خسارات قانونی (هزینه دادرسی، تاخیر تادیه و …) خواهد بود. اگر همه موارد قید نشوند، باید دادخواست جداگانهای بابت بخشهای جامانده تقدیم شود.
-
استناد به مواد قانونی
استناد به مواد قانونی نیز یکی از مهمترین نکات تنظیم دادخواست است. برای همین موضوع، توصیه میگردد که حتما کار نوشتن دادخواست را به فرد حقوقی بسپارید.
-
ذکر مدارک و دلایل
یکی از نکات مهمی که باید در دادخواست رعایت گردد، ذکر کردن تمامی ادله ابرازی است. مثلا چنانچه فاکتور، مبایعه نامه، سند، رسید و یا هر دلیل دیگری دارید، باید در قسمت مربوطه وارد کنید. چنانچه برای پرونده خود قصد استفاده از شهود را دارید، باید حتما در بخش ادله به آن اشاره کنید و استماع شهادت شهود در متن دادخواست ذکر شود.
معرفی شکوائیه حقوقی
شکوائیه کیفری، درخواستی است که به موجب آن شخص و یا گروهی از اشخاص که از وقوع یک عمل مجرمانه آسیب دیدهاند، از مرجع قضایی صالح میخواهند که ضمن جبران خسارات ناشی از عمل مجرمانه توسط فرد خاطی مجازات مربوط به خود جرم در حق فرد مجرم اعمال گردد. فرد تنظیم کننده شکوائیه ، شاکی و فرد مقابل دعوی کیفری، مشتکی عنه نامیده میشود.
براساس ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری برای تنظیم و ثبت شکوائیه و یا شکایت نامه کیفری میبایست موارد زیر حتما در برگه شکوائیه وجود داشته باشد:
- مشخصات شاکی و یا وکیل وی شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، کد ملی، تلفن ثابت و همراه، نشانی دقیق به همراه کد پستی
- مشخصات مشتکی عنه شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره تلفن، کد ملی و نشانی دقیق.
- موضوع شکایت
- محل وقوع جرم
- ادله وقوع جرم
- متن شکوائیه؛ شامل شرح مختصر نحوه وقوع جرم، میزان خسارات وارد شده و درخواست از مرجع ذیصلاح با استناد به مواد قانونی.
تا سال گذشته، شاکی میتوانست شکایت کیفری را در هر برگهای نگارش کند، اما در حال حاضر، متن شکوائیه در فرم مخصوص و توسط دفتر خدمات الکترونیک قضایی در هر منطقه ثبت میشود.
تفاوت تنظیم دادخواست و شکوائیه
دادخواست مربوط به دعاوی حقوقی و شکوائیه مربوط به دعاوی کیفری است.
در شکوائیه فرد شاکی خواهان مجازات برای مشتکی عنه است، اما در دادخواست حقوقی، خواهان به دنبال الزام خوانده به انجام تکلیف است.
پس از تنظیم شکوائیه کیفری و ثبت آن ابتدا در دادسرا مطرح و بررسی و سپس در صورت صدور قرار مجرمیت به دادگاه ارجاع میشود. اما دادخواست حقوقی بسته به میزان خواسته و نوع آن مستقیما به دادگاه و یا شورای حل اختلاف میرود.
میزان تمبر مالیاتی دعاوی کیفری به صورت ثابت ۲۰۰۰ تومان است. در صورتی که تمبر مالیاتی دعاوی مالی بسته به میزان خواسته متغیر و یک و نیم هزارم مبلغ خواسته است.
برای دعوت متهم و یا مشتکی عنه به دادسرا و یا دادگاه از احضاریه و برای دعوت از خوانده از برگه اخطاریه استفاده میشود.
در تنظیم دادخواست حقوقی، چنانچه خوانده مجهول المکان باشد، دادگاه سه بار دستور نشر آگهی در روزنامه کثیر الانتشار و یا روزنامه رسمی برای حضور خوانده در دادگاه را میدهد، و پس از آن در صورت عدم حضور خوانده، حکم غیابی صادر میشود.
مزیت استفاده از وکیل در تنظیم دادخواست و شکوائیه
استفاده از وکیل و یا مشاوره حقوقی در هنگام تنظیم دادخواست و شکوائیه کیفری یکی از مهمترین رموز موفقیت در هر گونه دعوی حقوقی و کیفری است. بسیاری از دادخواست ها و یا شکوائیهها به دلیل عدم تنظیم درست، موضوع غلط، مدارک نامتناسب با پرونده و یا عدم استناد درست به مواد قانونی و شرح غلط ماجرا، در مراجع قانونی دچار خدشه گردیده و عملا خواهان و یا شاکی به حق خود نمیرسند. این در حالی است که یک مشاوره حقوقی یک ساعته با یک وکیل مجرب در حوزه موضوع پرونده موجب میشود که ماهها در وقت و میلیونها تومان در هزینه موکلین صرفه جویی شود. همچنین، در بسیاری از این موارد، تنظیم دادخواست و یا شکوائیه توسط وکیل موجب پذیرش وکالت از سوی وی شده که احتمال پیروزی در پرونده را به شدت افزایش میدهد.
گروه وکلای آپادانا با تیمی متخصص و مجرب در زمینه تنظیم دادخواست و شکوائیه همچنین مشاوره حقوقی تلفنی و یا حضوری توسط وکلای مجرب هر حوزه، مفتخر است سهم کوچکی در احقاق حقوق موکلین در کشور عزیزمان داشته باشد.
شرایط تنظیم دادخواست در پرونده های خانواده
یکی از شایعترین پرونده های حقوقی، دعاوی خانواده هستند. تنظیم دادخواست در پرونده های خانواده به جهت حساسیت حقوقی و بار عاطفی و روانی که بر افراد دارد، بسیار مهم است. پرونده هایی مانند طلاق اعم از طلاق توافقی، طلاق از طرف زن، طلاق از طرف مرد، مطالبه مهریه، مطالبه نفقه، حضانت و الزام به تمکین مهمترین دعاوی خانواده هستند.
تنظیم دادخواست طلاق در هر نوع شامل جزئیات بسیار زیادی است. به طور مثال در دعوی طلاق از طرف زن، دلیل عسر و حرج زوجه برای طلاق مهم است و باید به درستی در زمان ثبت دادخواست به آن اشاره شود. یا در دعوی الزام به تمکین، ارسال اظهارنامه قبل از ثبت دادخواست بسیار مهم است و باید به شماره اظهارنامه در متن دادخواست اشاره شود.
همچنین یکی دیگر از موارد بسیار مهم در پروندههای خانواده این است که معمولا این پرونده های بهم مرتبط هستند. به همین جهت باید در تهیه متن دادخواست بسیار دقت شود. چرا که ممکن است با ارائه مطالب نادرست در یک دعوی، دعاوی دیگر نیز دچار اشکال شود.
تنظیم شکواییه در پرونده های کیفری
پرونده های کیفری از جمله دعاوی بسیار مهمی هستند که تنظیم شکواییه در آنها باید به درستی و با دقت زیادی انجام شود. پرونده هایی نظیر خیانت در امانت، جعل، رابطه نامشروع، کلاهبرداری، فروش مال غیر، سرقت و … تنها بخش کوچکی از این دعاوی هستند.
وجه بسیار مهم در پرونده هایی کیفری تعیین مجازات در آنهاست. این مجازاتها معمولا شامل شلاق، جزای نقدی، حبس و … هستند. از طرفی در بسیاری از موارد شکایت کیفری و نتیجه آن مبنای طرح دادخواست حقوقی است. حال اگر این شکواییه به درستی تنظیم نشود، ممکن است پرونده با نتیجه مطلوب مواجه نشود و قرار منع تعقیب یا حکم برائت برای آن صادر گردد.
در تهیه متون شکایت حتما از یک وکیل کیفری خبره و یا مشاور حقوقی با تجربه استفاده نمایید. در تهیه این متون، تجربه و اطلاع از رویه موجود در دادگاهها و دادسراها بسیار ضروری است. جزئیات موجود در شکایت بسیار مهم و اساسی است. به خصوص مواردی نظیر مشخصات دقیق مشتکی عنه، زمان و محل وقوع جرم و ادله اثبات جرم باید به درستی بیان شود.