تنظیم دادخواست و شکوائیه

در فرایند طرح و رسیدگی به پرونده های حقوقی، یکی از مهمترین مراحل تنظیم دادخواست و شکوائیه است. با ثبت دادخواست و یا ثبت شکوائیه پرونده برای رسیدگی به مراجع قضایی ذیصلاح ارجاع شده و برای آن در دادگاه وقت رسیدگی تعیین می‌شود. در این مقاله، به بررسی دادخواست و شکوائیه و نحوه ثبت آن‌ها پرداخته شده است.

معرفی دادخواست حقوقی

قبل از هر چیز می‌بایست معنای دادخواست تبیین شود. دادخواست در یک تعریف ساده به معنای یک درخواست رسمی و حقوقی از دادگاه صالح است که در آن از مرجع قضایی خواسته می‌شود که فرد مقابل دعوی را به انجام مجموعه‌ای از تکالیف قانونی ملزم نماید. تنظیم دادخواست مخصوص دعاوی حقوقی است. به فرد تنظیم کننده دادخواست، خواهان و طرف مقابل دعوی، خوانده گفته می‌شود. بر طبق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی شروع رسیدگی به یک پرونده در دادگاه منوط به تقدیم دادخواست است. فرم‌های مربوط به تنظیم دادخواست و شکوائیه را می‌توان از انتشارات داخل مراجع قضایی و یا دفتر خدمات الکترونیک قضایی در هر منطقه تهیه نمود. با توجه به گستردگی دعاوی حقوقی، دادخواست های حقوقی مختلفی وجود دارد که بر اساس نوع خواسته و محل رسیدگی به آن‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند.

انواع فرم های دادخواست

• دادخواست بدوی یا دادخواست مخصوص دادگاه نخستین
• دادخواست شورای حل اختلاف
• دادخواست تجدید نظر
• دادخواست فرجام خواهی
• دادخواست دیوان عدالت اداری
• دادخواست واخواهی

معرفی شکوائیه حقوقی

شکوائیه کیفری، درخواستی است که به موجب آن شخص و یا گروهی از اشخاص که از وقوع یک عمل مجرمانه آسیب دیده‌اند، از مرجع قضایی صالح می‌خواهند که ضمن جبران خسارات ناشی از عمل مجرمانه توسط فرد خاطی مجازات مربوط به خود جرم در حق فرد مجرم اعمال گردد. فرد تنظیم کننده شکوائیه ، شاکی و فرد مقابل دعوی کیفری، مشتکی عنه نامیده می‌شود.

براساس ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری برای تنظیم و  ثبت شکوائیه و یا شکایت نامه کیفری می‌بایست موارد زیر حتما در برگه شکوائیه وجود داشته باشد:

• مشخصات شاکی و یا وکیل وی شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، کد ملی، تلفن ثابت و همراه، نشانی دقیق به همراه کد پستی
• مشخصات مشتکی عنه شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره تلفن، کد ملی و نشانی دقیق.
• موضوع شکایت
• محل وقوع جرم
• ادله وقوع جرم
• متن شکوائیه؛ شامل شرح مختصر نحوه وقوع جرم، میزان خسارات وارد شده و درخواست از مرجع ذیصلاح با استناد به مواد قانونی.

تا سال گذشته، شاکی می‌توانست شکایت کیفری را در هر برگه‌ای نگارش کند، اما در حال حاضر، متن شکوائیه در فرم مخصوص و توسط دفتر خدمات الکترونیک قضایی در هر منطقه ثبت می‌شود.

تفاوت تنظیم دادخواست و شکوائیه

دادخواست مربوط به دعاوی حقوقی و شکوائیه مربوط به دعاوی کیفری است.

در شکوائیه فرد شاکی خواهان مجازات برای مشتکی عنه است، اما در دادخواست حقوقی، خواهان به دنبال الزام خوانده به انجام تکلیف است.

پس از تنظیم شکوائیه کیفری و ثبت آن ابتدا در دادسرا مطرح و بررسی و سپس در صورت صدور قرار مجرمیت به دادگاه ارجاع می‌شود. اما دادخواست حقوقی بسته به میزان خواسته و نوع آن مستقیما به دادگاه و یا شورای حل اختلاف می‌رود.

میزان تمبر مالیاتی دعاوی کیفری به صورت ثابت ۲۰۰۰ تومان است. در صورتی که تمبر مالیاتی دعاوی مالی بسته به میزان خواسته متغیر و یک و نیم هزارم مبلغ خواسته است.

برای دعوت متهم و یا مشتکی عنه به دادسرا و یا دادگاه از احضاریه و برای دعوت از خوانده از برگه اخطاریه استفاده می‌شود.

در تنظیم دادخواست حقوقی، چنانچه خوانده مجهول المکان باشد، دادگاه سه بار دستور نشر آگهی در روزنامه کثیر الانتشار و یا روزنامه رسمی برای حضور خوانده در دادگاه را می‌دهد، و پس از آن در صورت عدم حضور خوانده، حکم غیابی صادر می‌شود.

شرایط تنظیم دادخواست در پرونده های خانواده

یکی از شایع‌ترین پرونده های حقوقی، دعاوی خانواده هستند. تنظیم دادخواست در پرونده های خانواده به جهت حساسیت حقوقی و بار عاطفی و روانی که بر افراد دارد، بسیار مهم است. پرونده هایی مانند طلاق اعم از طلاق توافقی، طلاق از طرف زن، طلاق از طرف مرد، مطالبه مهریه، مطالبه نفقه، حضانت و الزام به تمکین مهمترین دعاوی خانواده هستند.

تنظیم دادخواست طلاق در هر نوع شامل جزئیات بسیار زیادی است. به طور مثال در دعوی طلاق از طرف زن، دلیل عسر و حرج زوجه برای طلاق مهم است و باید به درستی در زمان ثبت دادخواست به آن اشاره شود. یا در دعوی الزام به تمکین، ارسال اظهارنامه قبل از ثبت دادخواست بسیار مهم است و باید به شماره اظهارنامه در متن دادخواست اشاره شود.

همچنین یکی دیگر از موارد بسیار مهم در پرونده‌های خانواده این است که معمولا این پرونده های بهم مرتبط هستند. به همین جهت باید در تهیه متن دادخواست بسیار دقت شود. چرا که ممکن است با ارائه مطالب نادرست در یک دعوی، دعاوی دیگر نیز دچار اشکال شود.

تنظیم شکواییه در پرونده های کیفری

پرونده های کیفری از جمله دعاوی بسیار مهمی هستند که تنظیم شکواییه در آن‌ها باید به درستی و با دقت زیادی انجام شود. پرونده هایی نظیر خیانت در امانت، جعل، رابطه نامشروع، کلاهبرداری، فروش مال غیر، سرقت و … تنها بخش کوچکی از این دعاوی هستند.

وجه بسیار مهم در پرونده هایی کیفری تعیین مجازات در آن‌هاست. این مجازات‌ها معمولا شامل شلاق، جزای نقدی، حبس و … هستند. از طرفی در بسیاری از موارد شکایت کیفری و نتیجه آن مبنای طرح دادخواست حقوقی است. حال اگر این شکواییه به درستی تنظیم نشود، ممکن است پرونده با نتیجه مطلوب مواجه نشود و قرار منع تعقیب یا حکم برائت برای آن صادر گردد.

در تهیه متون شکایت حتما از یک وکیل کیفری خبره و یا مشاور حقوقی با تجربه استفاده نمایید. در تهیه این متون، تجربه و اطلاع از رویه موجود در دادگاه‌ها و دادسراها بسیار ضروری است. جزئیات موجود در شکایت بسیار مهم و اساسی است. به خصوص مواردی نظیر مشخصات دقیق مشتکی عنه، زمان و محل وقوع جرم و ادله اثبات جرم باید به درستی بیان شود.